تبادل
لینک هوشمند
صادرات و تجارت خارجی یکی از مسائل مهم اقتصادی در تمام کشورها است و هر کشوری فارغ از موانع و محدودیت‌های تعرفه ای و غیرتعرفه ای، برای افزایش سود تجاری به دنبال شناخت مزیت نسبی خود در تولید و صادرات است. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ هرچند که ثروت نفتی موجب کم توجهی به امر صادرات غیرنفتی شده اما محصولات کشاورزی از جمله زعفران در ایران از مزیت نسبی در تولید و صادرات برخوردارهستند.عمده بازارهای صادراتی زعفران بعد از اسپانیا و امارات کشورهای اروپایی حاشیه خلیج فارس، فرانسه ، ایتالیا، آلمان و انگلستان است که این کشورها زعفران مرغوب ایرانی را خوب می شناسند. کشورهای شمال آفریقا، مراکش، تونس، نروژ و سوئد نیز از خریداران این محصول هستند، کانادا و آمریکا هم بیشتر زعفران را از اسپانیا به دلیل داشتن سابقه طولانی مدت در بازار و برندش خریداری می کنند.
درسال‌های اخیر افغانستان با توجه به اینکه از لحاظ آب‌وهوا وخاک شبیه به ایران است با حمایت کشورهایی اروپایی با استفاده از پیاز زعفران ایرانی، شروع به کاشت و پرورش این محصول، با کیفیت بهتریی از ایران کرده است و این اقدام افغانستان نشانه خطری برای زعفران ایرانی است که اگر این روند ادامه یابد به‌طور حتم زعفران افغانستان جایگزین زعفران ایرانی می شود.
یکی از مسائلی که می تواند کمک قابل توجهی به افزایش تولیدات کشاورزی از جمله زعفران کند مسئله آموزش است که شامل تسهیلات آموزش عمومی و تخصصی است، به ویژه در مورد زعفران که به نظر می رسد کمترین آموزش های عمومی و تخصصی در مورد آن صورت گرفته و تحقیقات علمی در مورد افزایش محصول همراه با حفظ کیفیت آن بسیار محدود بوده و این مقدار کم نیز به کشاورزان آموزش داده نشده است. در این راستا می توان رشته هایی در خصوص این محصول در دانشگاه های استان های خراسان رضوی و جنوبی ایجاد کرد تا تحقیقات و آموزش چگونگی افزایش محصول در همین سطح زیرکشت انجام گیرد. قیمت خرید تضمینی ، سهم عمده ای در افزایش سود کشاورزان و حذف دست دلالان دارد، که یکی از ابزارهای آن خرید توافقی زعفران است که حداقل می تواند هزینه کشاورزان را در مورد تولید زعفران پوشش دهد اما این راه حل که به گفته بسیاری از کارشناسان بهترین راه حل ارائه شده در طول سالیان گذشته است؛ به علت کمبود مراکز خرید و تأخیر در پرداخت مطالبات زعفران کاران با مشکلاتی روبرو شده است.
در همین راستا یارانه های نهاده ای از قبیل کود وغیره می تواند نقش عمده ای در افزایش محصول داشته باشد. هر چند محصول زعفران به آب کمی احتیاج دارد و اغلب در مناطق کم باران رشد می کند؛ دراین مناطق نیز در هنگام خشک سالی، میزان تولید زعفران به شدت کاهش می یابد، لذا با مدیریت منابع آب موجود در این مناطق می توان از نوسانات شدید تولید جلوگیری کرد. البته این مدیریت با سرمایه بسیار کم و آموزش خود روستاییان به آبخیزداری و ایجاد سدهای کوچک شنی امکان پذیر است که در مقابل این سرمایه گذاری اندک، سود بسیاری نصیب کشاورزان این مناطق شود. تشویق کشاورزان به کشت تخصصی زعفران به جای کشت مختلط و متنوع انواع محصولات، کاهش ریسک آنان در صورت تخصص در تولید یک محصول، همچنین ایجاد بازارهای فروش میوه جات و سبزیجات مختلف به خصوص در مناطق روستایی به افزایش تولید این محصول کمک خواهد کرد.
با توجه به این که معیار خرید و فروش زعفران به صورت خرده فروشی؛ مثقال و گرم است و این محصول اگر بخواهد با کالاهای صنعتی که از ظرافت زیادی برخوردار نیستند اما وزن زیادی دارند صادر شود، به طورحتم به کیفیت آن لطمه وارد می شود. همچنین خصوصیت دیگر این محصول مانند سایر محصولات کشاورزی این است که یک بار در سال تولید می شود درحالی که تقاضا برای آن در کل سال ثابت است. بنابراین نیاز به یک نظام بازاریابی خاصی است که بتوان با کمترین هزینه این محصول با ارزش را به دست مصرف کننده خارجی رساند. توجه به نیاز و سلیقه مشتریان در امر صادرات بسیار مهم است، چون برخی کشورها زعفران را به خاطر عطر و طعم آن مورد استفاده قرار می دهند، بنابراین لازم است زعفران های درجه ۳ و ۴ که عطر لازم را دارا هستند و قیمت کمتری هم دارد صادر نماییم، در عوض برخی کشورها آن را به خاطر رنگ دهی، مورد استفاده قرار می دهند که لازم است زعفران درجه ۱ و ۲ به این کشورها صادر شود و چون این کار، نیاز هر مصرف کننده را طبق خواست او برآورده می کند حاضر به پرداخت قیمت آن نیز خواهد بود. بنابراین توجه به سلیقه مشتریان و صادرات طبق خواست هر مشتری، می تواند اثر مؤثری در افزایش صادرات زعفران داشته باشد شاید به همین دلیل است که زعفران ایران ابتدا به امارات ، اسپانیا و ایتالیا صادر می شود و سپس به دست مشتریان نهایی این محصول می رسد.
همچنین با تبلیغات می توان دامنه استفاده از این محصول را افزایش داد، به عنوان مثال می توان با استفاده از تبلیغات آن را جانشین استفاده از مواد خوراکی شیمیایی نمود که نه تنها اثر مخرب مواد شیمیایی را ندارد بلکه دارای یک سری فواید هم است. یکی از مواردی که باعث کاهش صادرات کالاها و عدم کارایی در امر تجارت می گردد تعرفه ها و موانع غیرتجاری است. این امر در مورد زعفران نیز صدق می کند و صادرات آن به صورت بسته بندی قیمت آن را در کشورهای مقصد بسیار گران می کند و باعث کاهش تقاضای مصرف کنندگان خارجی می گردد و از طرفی صادرات فله ای آن باعث افت کیفیت و نیز افتادن این کالا بدست واسطه ها می شود که بیشترین سود را دریافت نموده وبهره چندانی عاید کشور نمی شود.در همین زمینه گفت و گویی با تعدادی از نمایندگان مجلس انجام داده ایم که در زیر می خوانید:
غفلت مسئولان در راه اندازی بورس بین المللی زعفران
ابوالقاسم خسروی سهل آبادی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری خانه ملت، با تأکید بر اینکه ایران نخستین تولید کننده زعفران در جهان است،گفت: شهرستان تربت حیدریه با تولید ۱۲۰ تن زعفران مرغوب در کشورآمادگی لازم در جهت عرضه این محصول در بازارهای جهانی را دارد.
نماینده مردم تربت حیدریه ،مه ولات و زاوه درمجلس شورای اسلامی با انتقاد ازعملکرد ضعیف مسئولان دولتی درصادرات زعفران،تصریح کرد: ۹۵ درصد ازطلای سرخ جهان توسط ایران تولید می شود اما متأسفانه به علت عملکرد ضعیف مسئولان دولتی،کشور بورس بین المللی برای صادرات زعفران دراختیارنگرفته که همین امرمنجربه کاهش سهم ایران ازگردش مالی زعفران دربازارهای جهانی شده است.
دولت مطابق با قانون صندوق حمایت ازتولید کشاورزان حرکت نکرده است
خسروی،با یادآوری فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی برحمایت ازتولید و کاروسرمایه ملی، گفت: قطع قیمت خرید تضمینی زعفران ازسوی دولت و افت نزولی قیمت آن در بازار داخلی موجب شد که هزینه های تولید زعفران برای کشاورزان بسیار بیشترازدرآمدهای حاصل از فروش آن باشد که این امر برای کشاورزان نه تنها سودآوری نداشت بلکه با ضررهم مواجه شدند.
وی، با بیان اینکه عملکرد ضعیف مسئولان دولتی منجر به راهیابی دلالان به این حوزه شده است، تصریح کرد: دلالان و واسطه گران از شرایط بحرانی زعفرانکاران نیز سؤاستفاده کرده و زعفران را به صورت فله ای از کشاورزان خریداری و به همان شکل و با قیمت بسیار پایین به کشورهای دیگر صادر می کنند.
این نماینده مردم درمجلس نهم، نداشتن بسته بندی مناسب واستاندارد را یکی دیگر از دلایل نبود موفقیت در صادرات زعفران دانست واظهار داشت: گردش مالی این محصول دربازارهای جهانی ۴ میلیارد دلاراست اما متأسفانه سهم ایران به علت نداشتن بسته بندی مناسب و نیز صادرات فله ای زعفران فقط ۵۰۰ میلیون دلارمی باشد.
تشکیل کارگروهی درجهت طراحی بسته بندی مناسب
وی، بابیان راهکاری مبنی بر ارتقا سطح صادرات زعفران درکشور، افزود: باید کارگروهی درجهت طراحی بسته بندی استاندارد ومرغوب برای محصولات کشاورزی از جمله زعفران درکشور تشکیل شود که علاوه بر رونق بازار داخلی بتوانیم بازارهای صادراتی هم مورد توجه و هدف قرار دهیم.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، با اشاره به اینکه کشوربا صادرات زعفران می تواند درآمدی معادل صادرات نفت داشته باشد،گفت: دولت علاوه برکمک به بخش خصوصی درجهت طراحی بسته بندی استاندارد و مرغوب باید قیمت خرید تضمینی مناسبی برای زعفرانکاران تخصیص دهد و طبق قانون صندوق حمایت از تولید محصولات کشاورزی از جمله زعفران از کشاورزان حمایت عملیاتی کند وکشوررا دراین زمینه به استقلال اقتصادی برساند.
خام فروشی ،طلای سرخ را زمین گیر کرد
جواد هروی درگفت وگو با خبرنگاراقتصادی خبرگزاری خانه ملت، خام فروشی زعفران یکی ازمهم ترین مشکلات موجود درصنعت تولید و صادرات زعفران دانست وگفت: متأسفانه درموضوع فروش زعفران سیستم سنتی درکشور حاکم است به طوری که با صادرات فله ای وغیراستاندارد این محصول در بازارهای جهانی نه تنها نتوانسته ایم بازارهای صادراتی کشوررا تقویت کنیم بلکه منجر به افت تدریجی این بازارنیزشده ایم.
نماینده مردم قائنات درمجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه صنایع تبدیلی تولید زعفران علاوه براشتغال زایی درمناطق دوردست می تواند موجب افزایش ارزش افزوده این محصول نیزشود، اظهار داشت: متأسفانه کشوربا خام فروشی زعفران خود را متکی به میزان اندکی ازگردش مالی این محصول در بازارهای جهانی کرده است و درسایرزمینه های درآمدزایی زعفران ازجمله صنایع تبدیلی عملکرد مؤثرو جدی نداشته است.
هروی، ادامه داد: به عنوان مثال تولید شربت های زعفرانی مختلف به عنوان نمونه ای ازصنایع تبدیلی می تواند جایگزین مناسبی برای نوشابه های مضرخارجی موجود دربازارمصرف شود که این مهم علاوه برحمایت از تولید ملی می تواند موجب اشتغال زایی پایدارو هدف قراردادن بازارهای صادراتی نیزشود.
وی، با انتقاد ازاینکه عملکرد مسئولان دولتی به تولید و صادرات زعفران فقط به صورت سنتی است، افزود: افغانستان وهلند با تأسیس مراکز تحقیقاتی وآموزشی درخصوص صنایع تبدیلی زعفران توانسته اند پیشرفت چشمگیری درتولید و صادرات این محصول در بازارهای جهانی داشته باشند.
نماینده مردم قائنات درمجلس، تأکید کرد: اگر ایران همچنان به دور از فعالیت های علمی و پژوهشی فقط به صورت سنتی به موضوع تولید و صادرات زعفران نگاه کند به طور حتم در سال های آینده درصادرات خام و فله ای زعفران هم دچارمشکل خواهد شد.
حمایت وزارت جهاد کشاورزی از بخش خصوصی
این نماینده مردم درمجلس نهم، با بیان راهکاری مبنی برارتقا سطح تولید وصادرات زعفران، تصریح کرد: وزارت جهاد کشاورزی با حمایت و قراردادن تسهیلات به بخش خصوصی می تواند صنایع تبدیلی زعفران را درکشورارتقا دهد که این مهم علاوه براشتغال زایی موجب افزایش سطح صادرات کشور نیز می شود.
تأسیس مراکز تحقیقاتی درجهت ایجاد صنایع تبدیلی زعفران درکشور
نماینده مردم قائنات درمجلس، تأسیس مراکزتحقیقاتی وآموزشی درمناطق تولید این محصول را یکی دیگر ازراهکارهای موفقیت در صادرات دانست و گفت:عملکرد کشور در تولید و صادرات این محصول به علت اینکه سنتی است نتوانسته گام های مؤثر و جدی در افزایش ارزش افزوده این محصول در بردارد به طوری که ایران با تأسیس مراکز تحقیقاتی و آموزشی در خصوص صنایع تبدیلی زعفران همانند کشورهای افغانستان و هلند می تواند بازارهای صادراتی و هدف را مورد توجه قرار دهد.
برندسازی راهکاری برای افزایش سطح صادرات زعفران
هروی،با تأکید براینکه هنوز برند ثابت و مناسبی برای تولید وصادرات زعفران درکشور وجود ندارد، افزود:متأسفانه زعفران به صورت فله ای و با قیمت بسیار پایین به کشورهایی چون اسپانیا صادر می شود و این کشور زعفران ایرانی را با بسته بندی مناسب و با برند اسپانیا به سایر کشورها ی اروپایی صادر می کند.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس،اظهار داشت: ایران نخستین تولید کننده طلای سرخ جهان است اما متأسفانه درارتباط با صادرات این محصول نسبت به سایر کشورهای اروپایی بازمانده به طوری که سایر کشورها با استفاده از بسته بندی مناسب و مرغوب و صنایع تبدیلی زعفران توانسته اند ارزش افزوده و ارزآوری خوبی برای کشورشان داشته باشند.
طلای سرخ ایران قربانی سوءتدبیر مسئولان
محمد رجایی باغ سیایی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری خانه ملت،با تأکید براینکه سهم ایران از گردش مالی حاصل ازعرضه و تقاضا زعفران در جهان بسیار پایین است، گفت: ایران ۹۵ درصد از طلای سرخ جهان را تولید می کند و گردش مالی این محصول دربازارهای جهانی ۴ میلیارد دلار است اما متأسفانه سهم ایران در گردش مالی این محصول فقط ۵۰۰ میلیون دلار می باشد.
نماینده مردم گناباد و بجستان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: بیش از۹۰ درصد زعفران کشور به صورت فله ای و با قیمت پایین به کشوراسپانیا صادر می شود و این کشور زعفران ایرانی را با بسته بندی مرغوب و با برند اسپانیا به کشورهای اروپایی صادر می کند که این مهم ارزش افزوده بسیاری برای این کشور دربردارد.
این نماینده مردم درمجلس نهم، نبود تبلیغات و اطلاع رسانی در بازارهای جهانی و نیز نداشتن بسته بندی مرغوب و شکیل برای صادرات زعفران از دلایل نبود موفقیت در حوزه صادرات این محصول نام برد.
رجایی، عدم حمایت از زعفرانکاران را یکی دیگر از دلایل نبود موفقیت در صادرات دانست و گفت: قطع قیمت خرید تضمینی زعفران از سوی دولت و افت نزولی قیمت آن در بازار داخلی موجب شد که هزینه های تولید زعفران برای کشاورزان بسیار بیشتر از درآمدهای حاصل از فروش آن باشد.
وی، ادامه داد: دلالان از شرایط بحرانی زعفرانکاران نیز سؤاستفاده کرده و زعفران را به صورت فله ای از کشاورزان خریداری و به همان شکل و با قیمت بسیار پایین به کشورهای دیگر صادر می کنند.
این نماینده مردم در مجلس نهم، با انتقاد ازعملکرد نامناسب برخی از صادر کنندگان زعفران اظهار داشت: متأسفانه برخی از صادرکنندگان فقط به دنبال راه هایی برای کسب سود بیشترهستند که به همین جهت با وارد کردن ناخالصی هایی به زعفران و صادر کردن آن به کشورهایی چون امارات موجب لکه دار شدن نام زعفران ایرانی شدند.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، با بیان راهکارهایی مبنی بر ارتقا سطح صادرات زعفران کشور، گفت: بازاریابی جهانی ونیز بسته بندی مرغوب زعفران وهمچنین انجام فعالیت پژوهشی در خصوص افزایش راندمان و بازدهی آن از راهکارهایی برای کسب موفقیت در صنعت صادرات زعفران است.
نظرات شما عزیزان:
